Tijdens een training vertelde een mentor dat een van haar brugklasleerlingen stoned de klas was ingelopen tijdens het eerste lesuur. Onder luid gelach van zijn klasgenoten had ze hem meegenomen naar de teamleider. Na een kort onderzoek bleek dat de leerling lid was van een Whatsapp groep waarin drugs werden verhandeld. Hij was bepaald niet de enige. In dezelfde groep bleken zo’n 200 leerlingen van vijf middelbare scholen actief. De naam van de appgroep was die van een lokaal parkje. Daar konden ze hun bestellingen ophalen.
Drugs, Whatsapp en online groepsdruk
Het is relatief eenvoudig om aan drugs te komen. Online gaat dat veilig en snel zonder dat ouders het merken. Dealers spelen daar handig op in. Via Whatsapp, Instagram, TikTok en Snapchat worden prijslijsten gedeeld onder leerlingen. Een Whatsapp groep met een onschuldige naam, die niet gelinkt wordt aan drugs, wordt in het leven geroepen en leeftijdsgenoten sluiten zich hierbij aan. In de pauzes of na schooltijd gaan leerlingen naar de ontmoetingsplek – binnen of buiten de school – en halen daar hun bestelling op. Als een leerling nieuwsgierig is aangelegd, een status hoog te houden heeft of als al zijn vrienden meedoen, is de kans groot dat hij in die Whatsapp groep blijft hangen. Eruit stappen doet hij niet zo snel, want dan wordt hij uitgemaakt voor loser. Hij is bang er niet meer bij te horen. Zo werkt online groepsdruk.
Etaleren op TikTok, Insta- en Snapstories
Alhoewel de cijfers van drugsgebruik onder scholieren sinds eind jaren ’90 sterk zijn afgenomen (bron: HBSC-Nederland/Leefstijlmonitor, UU, Trimbos-instituut en SCP i.s.m. RIVM, 2017), zijn de signalen uit scholen niet mis te verstaan: steeds meer eerste- en tweedeklassers gebruiken softdrugs. Jongerenwerkers en zorgmedewerkers van scholen denken dat het komt doordat er zo openlijk mee gekoketteerd wordt in de stories op Snapchat en TikTok. Ook hebben jongere scholieren meer moeite om de consequenties te overzien en de online groepsdruk te weerstaan. Daarbij komt het gemak waarop je drugs via Whatsapp groepen kunt bestellen. Dit alles maakt het zeer laagdrempelig.
NOS Stories onderzocht hoe drugs verkocht wordt op scholen. Bekijk hieronder de video Hasj en pillen verkopen in de klas | De waarheid over drugs dealen op school | NOS Stories
Naar de middelbare school? Voer nu al dat gesprek
Wat kun je als ouder doen?
- Voer het gesprek over drugs wanneer je kind naar de middelbare school gaat. Dat lijkt vroeg, maar dat is het niet. Bovenstaand voorbeeld staat niet op zichzelf.
- Leg uit dat het lijkt alsof iedereen drugs gebruikt, omdat je deze beelden regelmatig voorbij ziet komen op Snapchat en Instagram. Maar het tegendeel is waar. De meeste leerlingen doen dit niet. De online wereld geeft een vertekend beeld, waardoor je het gevoel kunt krijgen dat je niet mee telt als je niet meedoet.
- Leg uit wat groepsdruk is en vraag je kind wat hij zou doen als hij ongevraagd aan zo’n WhatsApp groep wordt toegevoegd.
- Stimuleer je kind te vertrouwen op zijn gevoel. Voelt het niet goed, zeg dan “nee”. Je kind heeft altijd een keuze en hoeft niet met de groep mee te doen om erbij te horen.
- Zeg dat hij altijd naar je toe kan komen als er iets vervelends is gebeurd. Samen bepalen jullie dan de strategie en hoe te handelen.
Hoe het verder ging…
De ouders van de brugklasleerling waren stomverbaasd. Hun zoon is een rustige jongen die zijn huiswerk altijd doet, een leuke vriendenclub heeft en waar nooit eerder gedoe mee is geweest. Ze hadden wel eerder met hem besproken dat drugs ongezond is en dat je er beter niet aan kunt beginnen. Maar dat drugsgebruik onder scholieren al zo genormaliseerd is op de sociale platformen, moesten ze even laten bezinken. Evenals het gemak waarop je eraan kunt komen. Het was tijd voor een goed gesprek.
Meer weten?
Meer lezen over groepsdruk en gedrag? Lees hierover in mijn blog Online pesten en groepsgedrag en Digitale stickers: waar eindigt de grap?
SocialmediaIMPACT is gespecialiseerd in mediawijsheid, social media en aanpak cyberpesten en verzorgt teamtrainingen, ouderavonden en gastlessen in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en het MBO.
De blog “Drugs via Whatsappgroepen” is tot stand gekomen in samenwerking met Marieke Keur Tekst & Advies