Kinderen beleven van alles in de online wereld: leuke, maar ook minder leuke dingen. De afgelopen jaren benoemen leerlingen van de groepen 5 t/m 8 tijdens mijn gastlessen steeds dezelfde online situaties waar ze echt last van hebben. Ze voelen zich hierdoor verdrietig, boos of angstig. Maar dat is niet nodig, want een heleboel daarvan is eenvoudig te voorkomen.
Last van onbekenden
Een van die terugkerende online ergernissen onder deze leeftijdsgroep is dat onbekenden ongevraagd contact met hen opnemen en een reactie proberen uit te lokken. Dit kunnen echte mensen zijn of bots. Het speelt vooral op Snapchat, TikTok, Instagram en in game-omgevingen zoals Roblox en Fortnite. Leerlingen willen dat niet. Ze vinden dat vaak vervelend of ronduit intimiderend. Wat ze onder meer noemen:
- Ze krijgen scam-linkjes toegestuurd van oplichters die ze uitdagen om hierop te klikken. Bijvoorbeeld: "Win een gratis tablet!" of " Snel geld verdienen?"
- Ze ontvangen willekeurig linkjes die leiden naar 18+ accounts en websites met intieme en/of aanstootgevende beelden en video's.
- Onbekenden delen zomaar ineens intieme foto's van zichzelf met de leerlingen.
- Ze krijgen haat-opmerkingen van random mensen op hun video’s of comments.
- Hun game-account wordt door vreemden gehackt, waardoor ze niet meer bij hun virtuele spullen en geld kunnen.
- Iemand doet zich anders voor dan hij of zij is, om hen te misleiden.
- Ze krijgen anonieme telefoontjes.
- Ze worden ongevraagd toegevoegd aan appgroepen, waarin ze in contact komen met onbekenden en beeldmateriaal ontvangen dat niet aansluit bij hun leeftijd- en ontwikkelingsniveau.
Handelingsverlegenheid
Er zijn altijd wel een paar leerlingen die weten hoe ze hiermee om moeten gaan en hoe je het ongewenste gedrag van onbekenden kunt voorkomen. Vaak hebben ze dit van hun ouders geleerd. Maar de meeste kinderen weten zich er geen raad mee en voelen zich, net zoals een deel van de ouders handelingsverlegen. Daarbij is het niet altijd bekend bij ouders dat hun kind hiermee te maken heeft.
Helemaal afgeschermd krijg je het niet. Het is daarom belangrijk dat je kind voorbereid is als hij een scam-linkje of een opdringerig bericht van een onbekende ontvangt.
Wat kun je doen tegen deze online ergernissen?
Tips voor ouders
- Begin bij de instellingen van de apps op de smartphone van je kind. Als je die voor elk platform aanpast, kun je veel van dit soort acties van onbekenden voorkomen. Het gaat met name om instellingen over privacy, beveiliging en volgers/personen. Raadpleeg hierbij de social media handleidingen van Helpwanted en/of de website van de Consumentenbond - instellingen social media
- Zorg ervoor dat je kind, dat nog op de basisschool zit, niet zelf een app kan downloaden zonder jouw toestemming. Je kunt deze functie instellen op elke smartphone. Je ontvangt dan een verzoek op je eigen telefoon wanneer je kind een app wil downloaden. Zie voor meer informatie de website van de Consumentenbond - telefoon geschikt voor kind
- Zodra je kind een verzoek indient om een app te downloaden, kun je samen de instellingen aanpassen. Leg uit waarom je dit zo wil. Gebruik hierbij de eerdergenoemde online ergernissen van basisscholieren, zodat het nut en de noodzaak duidelijk wordt voor je kind.
- De meeste social media apps hebben de leeftijdsduiding 13 jaar en ouder. In de praktijk zitten steeds meer kinderen vanaf 9 jaar zelfstandig op social media. Ze voeren een veel oudere leeftijd in om toegang te krijgen tot de platformen. Wil je weten wat de risico's per platform zijn, bekijk dan de website van Kijkwijzer - platformwijzer
- Kijk van tijd tot tijd mee in de telefoon van je kind. Doe dit samen. Verdiep je in zijn of haar online interesses. Zie je daarbij dingen die niet door de beugel kunnen, bespreek dit dan op een rustige toon en leg uit waarom je het niet goedkeurt. Maak hier eventueel afspraken over. De Mediadiamant kan je ondersteunen bij de mediaopvoeding van je kind.
Bereid je kind voor op lastige online situaties
Helemaal afgeschermd krijg je het trouwens niet. Het is dus belangrijk dat je kind voorbereid is als hij een scam-linkje of een opdringerig bericht van een onbekende ontvangt. Indien je inschat dat je kind die vaardigheid nog niet onder de knie heeft, is het beter om nog even te wachten met social media. Ieder kind ontwikkelt zich immers op zijn eigen tempo.
Tips voor leerkrachten
Niet alle ouders weten dat je binnen de verschillende social media apps de privacy-instellingen kunt aanzetten. Of ze weten niet goed hoe ze dit moeten aanpakken. Wat kun je als school doen:
- Geef de ouders een A4 mee met uitleg en websites waar ze deze informatie kunnen vinden.
- Ook kun je een middag of avond organiseren waarop groep 8-leerlingen ouders en kinderen uit groep 5/6 bij de hand nemen en de verschillende instellingen uitleggen.
- Of vraag een ouder of collega die veel van digitale media afweet, om een knoppentraining te geven aan ouders van groep 5/6
Meer lezen?
Wil je meer lezen over online ergernissen en andere lastige dingen waarop je basisscholieren wilt voorbereiden? Lees de blogs Stickerbommen en spammen in de appgroep en Hoe squidgame de klas binnenkomt
SocialmediaIMPACT is gespecialiseerd in mediawijsheid, social media en aanpak cyberpesten en verzorgt teamtrainingen, ouderavonden en gastlessen in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en het MBO.
De blog “Online ergernissen van basisscholieren” is tot stand gekomen in samenwerking met Marieke Keur Tekst & Advies
