Toen de scholen hun deuren moesten sluiten, zijn de lessen online voortgezet. Inmiddels is de nieuwigheid eraf voor leerlingen en leraren. De afgelopen weken hebben laten zien dat lesgeven in de klas en online lessen aanbieden twee verschillende dingen zijn. Buiten de scope van de camera speelt zich van alles af, onzichtbaar voor deelnemers. Pestgedrag in een online omgeving is ongeremder. Hoe kun je je daar als docent op voorbereiden?
Waarom pesten tijdens de online les makkelijker is
Mensen – niet alleen leerlingen – vertonen online sneller ongeremd gedrag. Omdat ze de ander niet fysiek zien, voelen ze zich veiliger en wanen ze zich anoniem. De online les biedt volop gelegenheid om die te verstoren of er grappen mee uit te halen. Docent en mede klasgenoten kunnen niet zien wat een leerling buiten het zicht van de camera aan het doen is. Daardoor komt er geen correctie op eventueel pestgedrag. Als omstander voel je je minder verantwoordelijk voor het gedrag van anderen, waardoor je minder snel ingrijpt. Alles gebeurt immers op afstand.
Bovendien geeft de nieuwe situatie zo veel mogelijkheden om grenzen op te zoeken. Sommige leraren hebben de techniek rond het online lesgeven nog niet helemaal onder de knie. Daar kun je van alles mee doen; filmopnamen van online lessen circuleren al op TikTok en YouTube. Anderen zijn zich niet bewust van hoe ze overkomen op camera. Een onflatteuze screenshot is zo gemaakt en met naam en toenaam gedeeld op de sociale media. Achter de rug van de docent om wordt druk over en weer gechat, grappen gemaakt en grenzen overschreden.
Wat te doen met de smartphone?
De meeste scholen hebben afspraken over het gebruik van de smartphone. In de klas moet je hem weg leggen, omdat hij voor afleiding zorgt. Kun je dat ook van je leerlingen vragen tijdens de online les? Want handhaven is in dit opzicht niet mogelijk. Je kunt wel de ouders en leerlingen bewust maken dat de smartphone bij online lessen voor minimaal evenveel afleiding zal zorgen als tijdens de les op school. Bovendien is het stiekem achter de rug van de docent om appen, roddelen en delen van screenshots op school niet toegestaan. Daar verandert deze nieuwe situatie natuurlijk niets aan. Ook bij de online les wordt verwacht dat leerlingen respectvol omgaan met elkaar en met hun docent. Dus telefoon op stil / niet storen en het liefst even uit de buurt tijdens de digitale les.
Afspraken over gedrag tijdens online onderwijs
In een tijd waarin scholen hun best doen om het onderwijs door te laten gaan, is dit soort gedoe natuurlijk niet leuk. Een grapje hoort erbij, maar wel binnen de grenzen van de wet en het respect. Hoe bewaak je die?
Maak duidelijke afspraken met de leerlingen over:
- aanwezigheid en op tijd inloggen in de online les
- hoe om te gaan in jouw online les met microfoon, camera en chat
- privacy (AVG) en veiligheid van alle deelnemers
- online omgangsvormen tijdens thuisonderwijs
Maak de leerlingen bewust dat:
- de regels van het antipest- en social media protocol van de school ook gelden tijdens de online lessen
- het wettelijk verboden is om stiekem beledigende afbeeldingen en screenshots te maken van docenten en medeleerlingen en deze te delen op openbare sociale media
- de school verwacht dat leerlingen en docenten ook in deze nieuwe situatie respectvol met elkaar omgaan
Online omgangsvormen
Tip: laat de leerlingen samen afspraken maken over omgangsvormen tijdens de online les. Uiteindelijk zijn zij met elkaar verantwoordelijk voor een positief online klimaat en maak je ze op deze manier bewust hiervan. Bovendien krijg je meer inzicht in wat er zich onder water afspeelt tijdens de digitale lessen. Belangrijk is dat we met elkaar in gesprek blijven.
Gratis poster “Afspraken maken tijdens de online les”
Voor docenten in het voortgezet onderwijs en MBO hebben we de gratis poster “Afspraken tijdens de online les” gemaakt. Deze kun je hier downloaden.
Meer weten?
Wil je meer weten over pesten tijdens de online les, onderwijs en sociale veiligheid, lees de blogs: Online onderwijs en sociale veiligheid en Filmen in de klas, mag dat zomaar?
SocialmediaIMPACT is gespecialiseerd in mediawijsheid, social media en aanpak cyberpesten en verzorgt teamtrainingen, ouderavonden en gastlessen in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en het MBO.
De poster “Afspraken tijdens de online les” is ontwikkeld in samenwerking met Studio Leff
De blog “Pesten tijdens de online les” is tot stand gekomen in samenwerking met Marieke Keur Tekst & Advies
