Stomverbaasd en afkeurend reageerde Nederland via de socialmediakanalen op de livestream van Bilal Wahib. Hierin zette Wahib een 12-jarige jongen onder druk om zijn geslachtsdeel te tonen in ruil voor een beloning van 17.000 euro. Hiermee maakte hij een minderjarige tot slachtoffer van online seksueel grensoverschrijdend gedrag. Hoe kan het gebeuren dat een talentvol acteur en influencer zodanig over de schreef gaat? En hoe praat je hierover met je kinderen of leerlingen?
Onaantastbaar en intiem
Online gaan mensen makkelijker over grenzen heen dan offline. Beschermd door een misplaatst gevoel van onaantastbaarheid vertoont een deel van hen ongeremd gedrag. Zo ook Bilal Wahib, die tijdens het streamen uit het oog verloor dat hij met een minderjarige te maken had. In een offline situatie is het zeer onwaarschijnlijk dat Wahib zo ver was gegaan. Dat geldt overigens ook voor de jongen. Zo’n live gesprekje lijkt veilig en intiem, maar is het niet.
Duizenden toeschouwers
Op de geblurde beelden is te zien hoe Wahib de jongen lachend uitdaagt. Acteur Oussama Ahammoud is aangehaakt in de stream. De sfeer is vrolijk en lichtzinnig. Zoals in een vriendengroep, waarin vrienden geintjes uithalen en elkaar uitdagen. Het publiek dat met de livestream meekijkt, lijkt vergeten. Maar kan net zo goed een stimulans zijn om juist wel die grens over te gaan. Tenslotte wil je als influencer een spraakmakende stream afleveren. Goed voor de exposure en een boost voor het ego. Hoe dan ook, het gevolg is dat op dat moment duizenden mensen getuigen waren van seksueel grensoverschrijdend gedrag. En dat was nog niet alles.
Beelden worden verspreid
Zoals doorgaans gebruikelijk is, worden livestreams van populaire influencers ongevraagd opgenomen. Zo ook in dit geval. Het fragment uit de stream werd in vliegende vaart verspreid over het internet. Zo droegen velen bij aan het verspreiden van strafbare beelden en verzwaarden hiermee de last voor de 12-jarige jongen. Ook zij gingen over de schreef en namen hierin geen enkele verantwoordelijkheid.
Trap niet in de valkuil van victimblaming en nagel de dader niet aan de schandpaal.
Consequenties
De consequenties voor Bilal Wahib zijn niet mals. Een storm van kritiek valt hem ten deel. Hij is verbannen van Instagram en opdrachtgevers trekken hun handen van hem af. Bovendien is hij aangehouden door de zedenpolitie op verdenking van het vervaardigen en/of verspreiden van kinderporno. Van het ene op het andere moment staat zijn leven op zijn kop. Hopelijk staat hij stevig genoeg in zijn schoenen om deze periode te doorstaan en grijpt hij de gelegenheid aan om de schade die hij heeft aangericht te herstellen.
De jongen treft geen blaam
De jongen ging de uitdaging aan, wat niet verwonderlijk is omdat er sprake was van een machtsverhouding. Mogelijk was hij geïmponeerd doordat hij in een livestream zat met zijn idool. Dat maakt indruk, als je met een tien jaar oudere beroemdheid in gesprek bent. Ook kan de baldadige sfeer aanleiding zijn geweest om de uitdaging aan te gaan. En vlak hierbij het hoge bedrag van 17.000 euro niet uit. De jongen treft geen blaam.
Emotionele schade
Hoe het nu met de jongen gaat, is onduidelijk. Zijn online identiteit is bekend bij degenen die het onbewerkte streamfragment hebben gezien. Duizenden hebben meegekeken en het incident is breed uitgemeten in de landelijke pers en media. Hoe voelt de jongen zich over de misleiding? Ervaart hij schuldgevoelens omdat hij geen nee heeft gezegd? Hoort hij het harde uitlachen van Wahib en Ahammoud in zijn hoofd nagalmen? Voelt hij zich schuldig richting Wahib omdat die in de problemen is gekomen? Het zijn allemaal vragen waar we geen antwoord op hebben. We kunnen alleen maar hopen dat hij omringd is met begrip en positieve steun en dat de emotionele schade beperkt blijft.
Influencer over de schreef: hoe praat je hierover met kinderen?
Deze ernstig uit de hand gelopen situatie biedt vele aanknopingspunten om met kinderen en leerlingen over in gesprek te gaan. Je bereidt ze hiermee voor op de keuzes die ze kunnen maken wanneer ze online geconfronteerd worden met een onverwachte situatie. Bovendien vergroot je hun inzicht in de rollen die online gespeeld worden en leer je ze wat ze kunnen doen als zaken uit de hand lopen. Bespreek daarbij hoe ze kunnen omgaan met het ontvangen van blootbeelden via social media:
- Verwijder direct het beeld en sla het niet op.
- Deel het beeld niet. Ook niet als het geblurd is. Je draagt bij aan het verspreiden van strafbaar materiaal en schaadt hierdoor het slachtoffer.
- Steun het slachtoffer. Vraag als je het slachtoffer persoonlijk kent of en hoe je kunt helpen.
- Veroordeel het slachtoffer niet. Trap niet in de valkuil van victimblaming (schuldvraagomkering). Zoek de nuance, wees respectvol, toon empathie en begrip.
- Nagel de dader niet aan de schandpaal. Geef hem het recht om de situatie te herstellen en laat politie en justitie hun werk doen.
- Vraag om hulp bij een volwassene of een hulporganisatie zoals Helpwanted.
Het NOS Jeugdjournaal heeft een goede reportage gemaakt die zeker de moeite waard is om samen met je kinderen of leerlingen te bekijken en door te nemen.
Meer lezen?
In het blog “Influencer over de schreef” verwijzen we naar thema’s zoals groepsdruk, challenges, cyberpesten en victimblaming. Wil je hier meer over lezen, bekijk dan het Dossier cyberpesten of lees de blogs Challenges en Victimblaming.
SocialmediaIMPACT is gespecialiseerd in mediawijsheid, social media en aanpak cyberpesten en verzorgt teamtrainingen, ouderavonden en gastlessen in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en het MBO.
