Challenge bucketlist van een scholier

Onlangs vertelde een leerkacht van groep 6 mij dat twee leerlingen uit zijn groep hadden meegedaan aan de zout en ijs challenge. Ze hadden er flinke brandwonden aan overgehouden. Deze gebeurtenis leverde heel wat gesprekstof op in de klas. En tot zijn verbazing wisten deze 9-jarige leerlingen een hele lijst op te sommen van grappige maar ook gevaarlijke challenges. Ze hadden zelfs een bucketlist opgesteld, met challenges die ze dit jaar nog wilden aangaan. Hoe ze aan al die challenges kwamen? Gewoon van elkaar, maar ook van filmpjes op Instagram, YouTube en andere social media.

Oude wijn in nieuwe zakken

Nieuw is het fenomeen challenge niet.  Het grote verschil met toen en nu is dat de challenge vastgelegd wordt op beeld, zodat je het bewijs kunt delen via social media en – als het even meezit – beloond wordt met zoveel mogelijk likes en views. Veel challenges zijn vooral grappig en leuk. Denk hierbij aan de mannequin challenge, de vloer is lava challenge en de bottle flip. Maar sommige challenges zijn risicovol, zoals de cinnamon challenge, de flauwval challenge en de choking challenge.

Choking challenge

Afgelopen weken is er in de media meer aandacht voor de risicovolle challenges. Aanleiding is het noodlottige ongeval van Clay Haimé (15 jaar), die in mei 2018 om het leven is gekomen na het toepassen van de choking challenge. De choking challenge is een wurgspel waarbij je bewust zuurstof afknijpt, zodat je in een roes raakt. Alleen al op YouTube zijn talrijke video’s te vinden waarin jongeren flauwvallen na het afknijpen van de keel, om daarna bij te komen onder luide aanmoediging van de filmer. De waarschuwingtekst: “Don’t do this at home” die op meerdere video’s staat, weerhoudt sommige jongeren niet om zelf te experimenteren. Ze onderschatten het gevaar. Na een eerste succesvolle ervaring en het prettige effect van het roesje is de stap zo gezet om deze challenge te herhalen wanneer je alleen thuis bent.

Waarom plaatsen YouTubers challenges?

De uitdaging voor YouTubers is ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk mensen hun kanaal bezoeken en dat deze mensen hun nieuwe video’s bekijken, liken en delen. Hoe meer bezoekers, views en likes, hoe hoger de ranking in YouTube en hoe hoger de inkomsten. Door op te vallen en grappige of gevaarlijke acties uit te halen, krijg je veel views. Zo kwam in 2018 de bekende Amerikaanse YouTuber Logan Paul in opspraak, doordat hij de Tidepod challenge promootte. Een challenge waarbij je een vloeibare wasmachinetablet in je mond stopt en laat “poppen”. Een verstaand lezer weet dat die chemicaliën schadelijk zijn en dat een YouTuber met meer dan 15 miljoen volgers ongetwijfeld een groep mensen zal inspireren hetzelfde te doen.

Zo zijn er tal van bekende en onbekende YouTubers die challenges aangaan en jongeren inspireren om hetzelfde te doen. Nederlandse voorbeelden van bekende YouTubers zijn Willem Vink,  die een ritje op het dak van een trein maakte,  Stuk TV en Ponkers. Het feit dat deze stuntfimpjes copycats creëren onder kinderen, vinden zij veelal de verantwoordelijkheid van ouders. De YouTubers richten zich op een oudere doelgroep en vinden dat ouders beter moeten opletten wat hun jonge kinderen zien. Naar mijn mening een ietwat gemakkelijke redenering, waarbij ze de verantwoordelijkheid volledig buiten zichzelf plaatsen.

Wat kun je als ouder of leraar doen?

Uit onderzoek blijkt dat kinderen steeds jonger zelfstandig online gaan. Hierdoor komen kinderen steeds jonger in aanraking met informatie en video’s die niet geschikt zijn voor hun leeftijd. Het is daarom belangrijk om kinderen voor te bereiden wat ze kunnen doen om een bericht, video of challenge te beoordelen.

• Vraag kinderen welke challenges zij kennen. Vraag welke zij wel of niet leuk vinden en wat de reden hiervan is.
• Leer kinderen om een challenge te onderzoeken. Is er een nieuwe rage? Google dan de naam van de challenge in combinatie met de woorden #fail #danger #gevaarlijk.
• Challenges waarbij kinderen niet vrij kunnen ademen, bewegen of zien leveren een verhoogd risico op ongelukken op.
• Bespreek het fenomeen (online) groepsdruk. In hoeverre laten kinderen zich beïnvloeden? Waar trekken ze de grens en wat vind jij zelf te ver gaan? Bespreek welke rol nieuwe media kan hebben in het vergroten van de groepsdruk.
• Leer kinderen: als je twijfelt, niet doen!
• Leer kinderen om open met je te praten over beelden en berichten die twijfels of schrik oproepen.
• Toon belangstelling en vraag van tijd tot tijd naar de online ervaringen die ze opdoen. Blijf met elkaar in gesprek.

SocialmediaIMPACT is gespecialiseerd in mediawijsheid en verzorgt teamtrainingen, ouderavonden en gastlessen in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en het MBO.