De veertienjarige dochter van actrice Gwyneth Paltrow sprak haar moeder op Instagram aan toen die zonder toestemming een foto van haar had gepost. Haar moeder reageerde: “Je kunt niet eens je gezicht zien!” Ze waren aan het skiën en Paltrow had een selfie gemaakt in de skilift. Het gezicht van dochter Apple was grotendeels bedekt met een skibril.

Na deze moeder-dochterconfrontatie barstte de discussie los op sociale media, online kranten en nieuwsfora. De meeste mensen gaven Apple gelijk. Maar vonden ook dat ze dit buiten de sociale media om had moeten bespreken met haar moeder. De discussie verbreedde zich. Heb je als minderjarige wel of geen zeggenschap over je eigen digitale voetafdruk? Is het ethisch verantwoord dat ouders zonder toestemming foto’s van hun kinderen online plaatsen, terwijl kinderen nog niet in de leeftijd zijn om hierover zelf een oordeel te vormen?

Digitale voetafdruk van een kind

Voordat een kind goed en wel in staat is om een mening te vormen over zijn eigen digitale voetafdruk, is er online al heel wat over hem te vinden. Niet alleen door de apps en devices die het kind zelf heeft gebruikt, maar ook door wat derden online over hem gedeeld hebben. Ouders zijn zo trots als een pauw en genieten van de enthousiaste reacties die ze krijgen van vrienden en familie op gedeelde foto’s van hun kroost. Ze vinden bevestiging in de likes en complimenten.

Zo bouwen kinderen een online geschiedenis op en kunnen, als ze ouder zijn, de beelden terugkijken en herinneringen opdoen. Precies waar deze sociale platformen voor bedoeld zijn. Het is echter ook belangrijk dat ouders nadenken over de mogelijke consequenties van het online delen van foto’s van hun kind.

Consequenties van het online delen van foto’s 

• Zodra je een foto online plaatst, geef je de regie uit handen. Ook al deel je foto’s op een afgeschermd account of in een privé groep, anderen kunnen de foto’s opslaan, bewerken en naar eigen inzicht verder verspreiden.
• Geen ouder kan met zekerheid stellen dat hun kind later akkoord gaat met de foto’s die ze hebben geplaatst. Hoe goed de intentie ook is, als ouder ontneem je je kind het recht om zelf te beschikken over zijn of haar online privacy.
• De mogelijkheid om de foto’s of een account te verwijderen als je kind daar later om vraagt, is een veelgehoord argument, dat niet helemaal opgaat vanwege eerder genoemde reden. Je hebt geen invloed op wat anderen met de foto’s doen.
• Organisaties zoals Facebook werken actief aan gezichtsherkenning. De 10-years challenge, waarbij mensen worden opgeroepen om een selfie van nu en een van 10 jaar geleden te delen, heeft Facebook een schat aan gezichtsherkenningsinformatie opgeleverd. Het is niet ondenkbaar dat algoritmen in de nabije toekomst een match kunnen maken tussen een persoon in zijn kinderjaren en dezelfde persoon als volwassene .
• Pedofielennetwerken verzamelen beelden van kinderen. Het gaat om onschuldige foto’s en video’s waarop kinderen bepaalde houdingen aannemen, die deze doelgroep blijkbaar aantrekkelijk vindt. De beelden worden onderling uitgewisseld en van codes voorzien. Youtuber Matt Whatson luidde hierover de noodklok met zijn video “Youtube is Facilitating the Exploitation of Children, and it's Being Monetized (2019)” Kort daarna heeft YouTube het onmogelijk gemaakt om nog reacties te plaatsen onder video’s met kinderen.

Bekijk de video van MAttsWhatItIS: YouTube is facilitating the exploitation of children

Het akkefietje rondom Paltrow en haar dochter heeft de discussie over de digitale voetafdruk en de rechten van ouders en kinderen doen oplaaien. Het is goed om hier met elkaar over in gesprek te gaan. Eén resultaat heeft Apple bereikt: haar moeder zal nooit meer zonder toestemming een foto van haar online plaatsen.

SocialmediaIMPACT is gespecialiseerd in mediawijsheid, social media en aanpak cyberpesten en verzorgt teamtrainingen, ouderavonden en gastlessen in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en het MBO.