Het afgelopen jaar is het aantal steekincidenten onder minderjarige jongeren sterk toegenomen. Hetzelfde geldt voor het aantal minderjarigen dat steekwapens bij zich draagt. De samenleving reageert bezorgd. Als verklaring wordt vaak de populariteit van drillrap onder jongeren genoemd. Maar klopt dat wel?

Wat is drillrap?

Drillrap is een muziekstroming waarin rappers met maskers of bivakmutsen op in video’s rappen over het harde leven op straat. Ze uiten dreigende taal, verheerlijken geweld en dragen soms grote messen en vuurwapens. De meeste makers van drillrap kennen de armoede en straatcultuur maar al te goed. Je kunt ze grofweg in twee groepen verdelen. Sommigen willen het harde leven achter zich laten en ambiëren een carrière als influencer of muzikant. Anderen hebben juist gekozen voor de straat: ze rappen over hun criminele overwinningen en dagen in hun clips hun vijanden uit.

Ruziemakers aanvuren via social media

Op video en social media “dissen” en bedreigen rivaliserende drillrapgroepen elkaar, terwijl online publiek meekijkt en aanmoedigt. Om gezichtsverlies te voorkomen, voelen de rappers zich genoodzaakt via social media te reageren. Dit kan ertoe leiden dat groepen elkaar op straat treffen om hun ruzie uit te vechten. Ook die momenten worden weer vastgelegd en gedeeld op de digitale platformen. Zo houden ze elkaar aan de gang.

In dit geheel hebben sociale media een versterkende rol en dat moet zeker niet onderschat worden. Online communiceren over geweld is namelijk niet vrijblijvend en kan grote gevolgen hebben. Het geweld is echter een manifestatie van de diep gewortelde problematiek op straat, zoals uit onderzoek van de Erasmus Universiteit blijkt.

Communiceren over geweld op social media is niet vrijblijvend en kan grote gevolgen hebben.

Kijken is nog niet doen

Het onderzoek Cappen voor Clout? (12/2020, Erasmus Universiteit, Dr. R.A. Roks & drs. J.B.A. van den Broek) wijst uit dat drillrap en de geweldsincidenten onder Rotterdamse jongeren in maar weinig gevallen een directe relatie met elkaar hebben. Er is dus meer voor nodig dan alleen drillmuziek om over te gaan tot geweld. Iets vergelijkbaars is de redenering dat het spelen van gewelddadige games direct leidt tot gewelddadig gedrag onder jongeren. Dat is een achterhaald, maar hardnekkig misverstand (bron: Association for Psychological Science).

Of iemand gewelddadig gedrag gaat vertonen, hangt namelijk af van vele factoren. Het is onder meer afhankelijk van de jongere zelf, het milieu waarin hij opgroeit, de ervaringen die hij opdoet in zijn leven en de mate waarop hij aan geweld wordt blootgesteld. Je kunt daarom niet stellen dat drillrap of een gewelddadige game direct leidt tot de aanschaf en het daadwerkelijk gebruik van wapens. Kijken is nog niet doen.

Kopieergedrag

Dat wil overigens niet zeggen dat iedereen immuun is voor de wereld die de drillrappers uitdragen. Sommige jongeren identificeren zich met de makers van deze video’s en kopiëren hen door de straattaal over te nemen, dezelfde merkkleding te kopen en messen te dragen. Dit laatste onder het mom van veiligheid. Daarbij bouwen ze online aan hun imago door zichzelf als jongen of meisje van de straat vast te leggen op Instagram, Snapchat of TikTok.

Instagramafbeeldingen van jongeren met drugs, stapels geld, wapens en dure merkkleding zijn niet meer beperkt tot de Randstad. Zelfs jonge kinderen uit dorpjes in het zuiden of oosten van het land staan al  drillrappend met speelgoedwapens en dreigende maskers op TikTok afgebeeld.

Drillrap, geweld en social media op school

Zo sijpelt de straatcultuur via social media onze maatschappij en scholen binnen. De meeste jongeren nemen die niet zo serieus, maar een enkeling neemt een mes mee naar school of belandt in de criminaliteit. Hoe bespreek je drillrap, geweld en de rol van social media met je leerlingen?

• Influencers van de straat tonen een voor vele jongeren onbekende wereld van drugs, geld, dure merkkleding en schaars geklede ‘bitches’. Het ziet er cool en onverschrokken uit, maar in werkelijkheid tonen zij met hun clips de uitzichtloosheid van het harde straatleven. Die boodschap komt niet altijd over op jongeren. Die laten zich daardoor misleiden en imponeren. Maak deze leerlingen hiervan bewust door samen de video’s en insta-posts te analyseren. Wat zie je? Welke onderliggende boodschap haal je eruit? Wat is hiervan waar?
• Bespreek dat communiceren over geweld op social media niet vrijblijvend is. Uitlokkende, dreigende of opruiende taal kan grote gevolgen hebben en is in bepaalde situaties ook nog strafbaar.
• Leg uit dat het argument om een mes te dragen voor de veiligheid, niet opgaat. Het leidt juist tot meer onveiligheid. De kans is groter dat je een mes gebruikt als je dat bij je draagt. Daarbij zijn de meeste wijken in Nederland volkomen veilig.
• Nodig jongeren uit die opgegroeid zijn in wijken met een straatcultuur. Laat hen in de klas vertellen over het leven op straat, de problemen die ze daar tegenkomen en hoe moeilijk het is om dat leven achter je te laten.

Meer lezen?

Wil je meer lezen over geweld, groepsdruk en de rol van social media? Lees de blogs “Opruiing en de rol van social media“,  “Opruiing op school via social media” en “Drugs via Whatsappgroepen“

SocialmediaIMPACT is gespecialiseerd in mediawijsheid, social media en aanpak cyberpesten en verzorgt teamtrainingen, ouderavonden en gastlessen in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en het MBO. 

De blog “Drillrap, geweld en social media” is tot stand gekomen in samenwerking met Marieke Keur Tekst & Advies